ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਚੈਪਟਰ -10 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ, ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਕੇਤਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਿੰਦੀ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ ਦੀਆਂ ਧੁਨੀਆਂ ਕੁਝ -ਕੁਝ ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਨੁਨਾਸਕ ਧੁਨੀਆਂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਧੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੇਰਵਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ।
1. ਬਿੰਦੀ
ਜਿਸ ਸੁਰ ਜਾਂ ਸੰਯੁਕਤ-ਸੁਰ ਪਿੱਛੋਂ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਸੁਰ/ਸੰਯੁਕਤ-ਸੁਰ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਬਿੰਦੀ ਲਗਾ ਕੇ ਬਿੰਦੀ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ- ਖਾਂਦਾ, ਤੀਆਂ, ਬੱਚੀਆਂ, ਮਾਵਾਂ, ਭੈਣਾਂ ਆਦਿ..........
ਨੀਚੇ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੋ ਹੋ।
Video ਨੱਕ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ
2. 'ਆਂ' ਜਾਂ 'ਉ' ਦੀ ਧੁਨੀ
ਜਦੋਂ ਸੰਕੇਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 'ਆਂ' ਜਾਂ 'ਉ' ਦੀ ਧੁਨੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਅੰਤਿਮ ਬਿੰਦੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਨੀਚੇ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੋ ਹੋ।
Video 'ਆਂ' ਜਾਂ 'ਉ' ਦੀ ਧੁਨੀ
3. ਟਿੱਪੀ
ਟਿੱਪੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ 'ਨ' ਅਤੇ 'ਗੰ' ਰੇਖਾ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
'ਨ' ਅਤੇ 'ਗੰ' ਰੇਖਾ ਬਾਰੇ Chapter-1 Consonant ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਨੀਚੇ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੋ ਹੋ।
Video 'ਨ' ਅਤੇ 'ਗੰ' ਰੇਖਾ
4. ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਐਸੇ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਲੱਗਿਆਂ 'ਟਿੱਪੀ' ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਚਾਰਨ ਸਿਰਫ ਬਿੰਦੀ ਸੁਰ ਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਕੇਤਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਚਾਰਨ ਹੀ ਲਿਖਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸ਼ਬਦ-ਜੋੜ.........
ਮਤਲਬ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰਾ 'ਨ' ਰੇਖਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਬਿੰਦੀ ਉਚਾਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸੰਕੇਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਏਗਾ।
ਨੀਚੇ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੋ ਹੋ।
Video 'ਬਿੰਦੀ ਸੁਰ'
ਧਿਆਨ-ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲ
ਇੱਥੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਭਾਰੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਅਤੇ ਟਿੱਪੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਹਲਕੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
Post a Comment